Alkoholizm jednego członka rodziny jest zagrożeniem dla całej rodziny. Wszyscy odczuwają jego skutki. Zaburzone są pewne obszary życia rodzinnego, jej prawidłowe funkcjonowanie i rozwój poszczególnych członków.

Obszary te, to:

1. Życie uczuciowe (zamiast miłości, bezpieczeństwa, zaufania mamy lęk, zagrożenie, poczucie wstydu, winy, krzywdy)

2. Brak źródeł oparcia i wzajemnej pomocy (zamiast doświadczania wsparcia, uzależniony jest źródłem problemów)

3. Utrata więzi i wzajemnego zrozumienia (otwartość i prawdę zastępują kłamstwa, manipulacja, udawanie)

4. Odizolowanie od świata zewnętrznego (zrywane więzi społeczne z innymi ludźmi)

5. Problemy z zasobami materialnymi (duże sumy przeznaczane są na konsumpcję alkoholu).

Szczególnie trudną sytuację w rodzinie mają dzieci, które często ukrywają i tłumią swoje uczucia, czują się bardzo osamotnione. Niektóre biorą na siebie nadmierną odpowiedzialność za problemy rodzinne i przejmują obowiązki dorosłych. Inne starają się być opiekuńcze dla innych i są gotowe do poświęcania się.

Z życia w rodzinie z problemem alkoholowym dzieci wyciągają się trzy nauki:

NIE UFAĆ (wynika to z zawiedzionych nadziei, niespełnionych obietnic, świat wydaje się wrogi)

NIE MÓWIĆ (wynika to ze wstydu, poczucia, że są gorsze, starają się chronić dobre imię rodziny)

NIE ODCZUWAĆ („zamrożenie” emocjonalne, tłumienie emocji, by nie odczuwać, nie cierpieć)

Strategie funkcjonowania (tzw. ROLE) dzieci w rodzinach dysfunkcyjnych (wg W. Sztander, 1993/94);

1. BOHATER RODZINNY – najczęściej dziecko najstarsze, jest gotowe do wyrzeczeń
i poświęcenia się, często przejmuje obowiązki rodziców uzależnionych , tj sprząta, gotuje, opiekuje się młodszym rodzeństwem. Rezygnuje z siebie na rzecz rodziny, nie myśli o sobie i swoich potrzebach, nie troszczy się o siebie, o swój odpoczynek.

2. WSPOMAGACZ – osoba ta najczęściej opiekuje się osobą pijącą i chroni ją przed przykrymi skutkami picia. Tłumaczy rodzica, wyszukując powody, które skłoniły matkę lub ojca do picia.
W ten sposób nieświadomie wzmacnia rozwój choroby.

3. WYRZUTEK (inaczej zwany Kozłem ofiarnym) – dziecko, na które zwala się winę, odbiorca agresji. W odpowiedzi na to, często sprawia problemy wychowawcze: wagaruje, kradnie, oszukuje, ucieka z domu, źle się uczy, sięga po środki psychoaktywne, popada w konflikt z prawem.

4. MASKOTKA (błazen) – zadaniem tego dziecka jest rozładowanie napięcia poprzez rozśmieszanie, opowiadanie dowcipów. Jest pełne wdzięku, urocze, miłe. Śmieje się, gdy nie jest mu do śmiechu, dowcipkuje, gdy cierpi…robi tzw. dobrą minę do złej gry. Dziecko to stara się nie myśleć o odczuwanym smutku i cierpieniu. Nie są one traktowane przez innych poważnie.

5. ZAGUBIONE DZIECKO (inaczej: Dziecko we mgle, Aniołek, Niewidoczne dziecko) – osoba ta wycofuje się w świat fantazji, książek, marzeń. To pogłębia słaby kontakt z rzeczywistością
i wycofywanie się z kontaktów społecznych. Nie potrafią też odnaleźć się w trudnych sytuacjach. Aby zapomnieć o życiowych kłopotach sięgają po używki (alkohol, leki, narkotyki).

Więcej szczegółowych informacji na poruszony temat można znaleźć m. in. pod niżej umieszczonym linkiem:

http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/126-uzalenienie/1410-dzieci-w-rodzinie-z-problemem-alkoholowym-wanda-sztander.html

Podsumowując warto wspomnieć, że żadne dziecko nie jest winne zaistniałej w jego rodzinie sytuacji. Każde ma wpływ na swoje życie i będąc świadomym powyższych problemów, może się zwrócić z prośbą o pomoc, np. rozpocząć terapię, by doświadczenia te nie zdeterminowały przyszłego życia i funkcjonowania.

Opracowanie: Ewa Kułak

– „Tajemnice ETOH” Jerzy Mellibruda