Ewa Kułak

„ARS, czyli jak dbać o miłość?” to program profilaktyczny autorstwa dr Krzysztofa A. Wojcieszek . Realizowany jest w szkole co roku w wybranych klasach. Dziś przedstawię jego podstawowe treści do zapoznania się lub przypomnienia, gdyż uważam, iż jest jednym z najbardziej wartościowych i może uruchomić wiele refleksji. Treści programu skupione są wokół wartości
i dobrego, zdrowego życia, a zwłaszcza na budowaniu właściwych relacji interpersonalnych, które w przyszłości mogą przyczynić się do wchodzenia w zdrowe, dojrzałe związki.

Autor przekonuje, że podstawowym czynnikiem dającym nam szczęście w życiu jest „miłość
i bycie we wspólnocie”. Jednak tzw. „miłość” jest różnie rozumiana, ludzie nie wiedzą czym ona jest i dość często nie dbają o nią.

Miłość zaś to głównie DAWANIE i aby trwała trzeba się o nią troszczyć i dbać o nią w różnych wymiarach. W programie „ARS” uwzględnia się tylko jeden z wymiarów – a mianowicie aspekt używania środków psychoaktywnych. Postawiona jest teza, że to właśnie one są jednym
z elementów niszczących miłość. Często pojawiają się one tam, gdzie jest jej za mało…

Poznanie działania tych mechanizmów powinno więc pomóc nam lepiej zadbać o miłość.

A zatem przyjrzyjmy się, w jaki sposób używanie środków psychoaktywnych może zniszczyć miłość i nasze relacje z ludźmi ? Poniżej zapoznamy się z kilkoma aspektami:

1. Środki psychoaktywne niszczą nam zdrowie i życie, które są warunkami koniecznymi do prawidłowego budowania relacji osobowych i uczuć, w tym:

  • powodują zatrucia i obumieranie komórek nerwowych, co ma wpływ na pracę mózgu, myślenie i emocje oraz nasze zdrowie psychiczne;

  • wywołują choroby (m.in. nowotwory – za 30% z nich odpowiada palenie papierosów, a za 11% picie alkoholu, powodują udary, zawały serca, obumieranie komórek wątrobowych)

2. Sztucznie (chemicznie) regulują działanie naszego układu nerwowego, tzn. działają na układ nagrody i kary wywołując przyjemność i zniewalają domagając się powtarzania czynności ich zażywania (jest to ucieczka od uczuć, co powoduje skupienie na sobie, a nie na drugiej osobie, a w konsekwencji coraz dalsze oddalanie się od siebie…co nie sprzyja budowaniu relacji)

3. Zaburzają nasze zachowanie:

  • wzrasta agresja w relacjach

  • doprowadzają do wielu konfliktów i kłótni

  • niszczą karierę szkolną i zawodową

  • doprowadzają do zaburzeń emocjonalnych (obojętność, brak empatii, samotność, depresja)

  • powodują niedojrzałe zachowania

  • doprowadzają do wypadków

  • pod ich wpływem możemy stać się ofiarą przestępstwa (np. gwałt, handel ludźmi, wrobienie w działalność przestępczą…)

  • powodują konflikty z prawem

4. Niszczą życie rodzinne:

  • powodują brak zrozumienia i zaufania

  • brak poczucia bezpieczeństwa

  • wpływają na problemy emocjonalne członków rodziny (współmałżonka, dzieci, problem współuzależnienia, DDA)

  • rujnują finanse

  • doprowadzają do rozpadania się więzi i rozwodów

5. Zabierają uczucia i miłość m.in. poprzez:

  • wpływ na atrakcyjność fizyczną (wygląd, kolor skóry, urodę, młodość, zapach…)

  • zwiększają podatność na szkody związane z używaniem, jak np.: osłabienie kontroli nad własnym zachowaniem (np. zajście w nieplanowaną ciążę, zakażenie chorobami przenoszonymi drogą płciową, w tym HIV/AIDS, możliwość bycia ofiarą przestępstwa)

  • wzrost agresji i impulsywnych zachowań oraz brak odpowiedzialności za te czyny

  • redukcja popędu seksualnego i impotencja u mężczyzn

  • bezpłodność u kobiet

  • trwałe uszkodzenie układu nerwowego, które osłabia zdolność do tworzenia więzi społecznych i osiągnięcia dojrzałości emocjonalnej

  • izolacja i prowadzenie człowieka ku samotności, gdyż na pewnym etapie nadmiernego używania środków psychoaktywnych staje się to ważniejsze od relacji z drugą osobą (pojawiają się oszustwa, kradzieże, działanie na niekorzyść osób bliskich, przemoc… ).

Substancje psychoaktywne a nasze potomstwo:

Nasz styl życia i wybory dokonywane już za młodu, w okresie dorastania, mają wpływ na zdrowie naszych przyszłych dzieci. Czynników tzw. teratogennych, czyli mających szkodliwy wpływ na rozwijający się płód jest sporo, ale w tym miejscu wspomnę tylko o jednym – alkoholu
i jego wpływie na rozwój tzw. zespołu FAS.

FAS (płodowy zespół alkoholowy) to trwałe uszkodzenie centralnego układu nerwowego (CUN) dziecka przez alkohol etylowy spożywany przez matkę w okresie ciąży i karmienia piersią. Zakres uszkodzeń jest zróżnicowany, zdarza się, że dziecko jest zahamowane w rozwoju w tak znacznym stopniu, że to opóźnienie sytuuje je w wieku funkcjonalnie o połowę niższym niż formalny wiek biologiczny (np. 20 – latek funkcjonuje jak 10 – latek).

Osoba dotknięta FAS napotyka m.in. następujące trudności:

– niemożność koordynacji czynności

– nieadekwatne reakcje na sytuacje w otoczeniu

– rozmaite trudności w zapamiętywaniu, pisaniu i liczeniu

– trudności w kontrolowaniu emocji, lęk, smutek, poczucie osamotnienia

Osoba dotknięta tym schorzeniem ma również specyficzne cechy budowy twarzy (np. krótkie szpary powiekowe, spłycona rynienka nosowa, krótki nos), nieprawidłowości fizyczne ( np. zaburzenia wzroku, słuchu, deformacje stawów) oraz inne specyficzne problemy (np. deficyt uwagi, zaburzenia snu, mniejsza wrażliwość na hałas i stymulację)

Wiele szkód w rozwoju dzieci wynika też z palenia papierosów przez kobietę będącą w okresie ciąży i karmienia (m. in. niedotlenienie, poronienie, wolniejszy rozwój dziecka, zatrucie, zagrożenie SIDS – nagła śmierć noworodka, gorsze/ słabsze uczenie się) oraz zażywającą narkotyki (w tym przypadku może dojść nawet do trwałego zniszczenia materiału genetycznego rodzica, tzw. mutageneza).

WNIOSEK:

„Nigdy nie pijesz, nie palisz, nie ćpasz tylko na własne konto. Zawsze otaczają cię ludzie, którzy cierpią z powodu Twoich ryzykownych zachowań. Najbardziej wrażliwi na te szkody są ci, którzy znajdują się blisko ciebie i są najsłabsi, czyli dzieci. Jeśli chcesz być naprawdę dobrym rodzicem – unikaj rozwijania stylu życia , który opiera się na używkach”.

A ponieważ styl życia kształtujecie już teraz, warto przemyśleć sprawę, by w przyszłości prowadzić zdrowe, satysfakcjonujące życie, w którym nie zabraknie Wam umiejętności przyjmowania i dawania miłości oraz tworzenia dojrzałych i szczęśliwych związków. Powodzenia!

Opracowanie

Ewa Kułak

na podstawie: „ARS, czyli jak dbać o miłość?” – program edukacyjny Krzysztofa A. Wojcieszek (podręcznik wydany przez Ministerstwo Zdrowia);