Zaburzenia odżywiania występują pod dwiema postaciami: jadłowstrętu psychicznego zwanego anoreksją i żarłoczności psychicznej zwanej bulimią. Obydwie postacie są groźne dla zdrowia,
a nawet życia chorej osoby. Mogą wystąpić u osób w każdym wieku, ale zdecydowanie częściej występują u nastolatków i osób młodych (12 – 21 lat). Częściej problem dotyka kobiet, choć zdarzają się i chorujący mężczyźni.
Nie można jednoznacznie stwierdzić, co jest przyczyną występowania tych zaburzeń, gdyż etiologia jest wieloczynnikowa.
Oba te zaburzenia mają podłoże psychiczne, jak sama nazwa wskazuje. Wg autorki książki pt „Na bakier z jedzeniem” p. Marthy M. Jablow „zaburzenia w łaknieniu rozwijają się wtedy, gdy jedzenie i waga ciała stają się obsesyjnym centrum niezaspokojonych potrzeb psychicznych”.
ANOREKSJA
Anoreksja objawia się silną obawą przed utyciem prowadzącą do unikania jedzenia. Chorzy mają zaburzony obraz siebie, wydaje im się, że są grubsi czy brzydsi niż są w rzeczywistości, czują wstręt do swojego ciała, mają zaniżone poczucie własnej wartości. Anoreksję diagnozuje się, gdy masa ciała spadnie o 15%. Problem ten dotyczy często dziewczyn ambitnych, posłusznych, uważanych za wzorowe córki. Psychiatrzy uważają, że ciało to jedyna strefa, którą, wg nich, mogą kontrolować.
Wśród objawów anoreksji wyróżniamy:
1. Brak przybierania na wadze w okresie wzrostu
2. Silny lęk przed przybraniem na wadze – obsesyjna troska o jedzenie i własne wymiary
3. Brak apetytu i wstręt do jedzenia
4. Skrajnie szczupłe ciało, zaostrzone rysy twarzy, sucha skóra, zanik tkanki tłuszczowej, łamliwe włosy
5. Osłabienie i odwodnienie, duża wrażliwość na zimno
6. Niskie ciśnienie tętnicze krwi , wolna akcja serca, zawroty głowy, bezsenność
7. Często następuje zatrzymanie miesiączki
8. Pojawienie się cienkich włosków (meszku) na całym ciele
9. Osoba z czasem staje się coraz bardziej drażliwa i trudno z nią spokojnie porozmawiać
10. Izolowanie się od ludzi
Anoreksja może przebiegać przewlekle z okresami remisji i nawrotami lub jako jeden rzut choroby, w czasie którego dochodzi do wyniszczenia organizmu. Do utraty masy ciała stosowane są bowiem różne metody, np. radykalne ograniczenie ilości spożywanego pokarmu, głodówki, stosowanie środków przeczyszczających, prowokowanie wymiotów po posiłku, intensywny wysiłek fizyczny
w celu zużycia kalorii.
Wszystkie te metody prowadzą do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu (zaburzenia ze strony układu pokarmowego, kości, nerek, neurologiczne, hematologiczne, metaboliczne, hormonalne), niektóre z nich mogą stanowić zagrożenie dla życia. W przypadku anoreksji dość wysoki jest współczynnik umieralności (3 – 8%), a najczęstszymi przyczynami śmierci są zaburzenia ze strony układu krążenia, infekcje oraz samobójstwa. Podjęcie leczenia i osiągnięcie prawidłowej masy ciała powoduje ustąpienie powikłań somatycznych.
Wśród możliwych przyczyn rozwinięcia się anoreksji możemy wymienić:
1. Niezadowolenie z obrazu swojego ciała/ figury i zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała – chorzy nie widzą swojej chudości, czują obsesyjny strach przed przybraniem na wadze, wprowadzają w związku z tym wyniszczające diety;
2. Tendencja dążenia do funkcjonującego społecznie ideału szczupłej sylwetki – ładna figura ma pomóc znaleźć pracę, chłopaka, zapewnić sympatie rówieśników i pozycję w rodzinie;
3. Negatywny stosunek do dojrzewania – niepewność własnej atrakcyjności, zaprzeczanie własnej seksualności, unikanie kontaktu z płcią przeciwną;
4. Lęk przed „dorosłością” – jest to lęk przed dojrzałością fizyczną i psychiczną, dzięki głodzeniu się sylwetka pozostaje podobna do dziecięcej, miesiączka nie pojawia się lub zanika…
5. Niska samoocena i brak wiary w siebie – osoby chorujące zazwyczaj są solidne, ambitne, mają potrzebę sukcesu, mocno koncentrują się na nauce, ale odczuwają niepewność, lęk przed niepowodzeniem, wobec siebie są bardzo krytyczne. Czują się niewartościowi, mało atrakcyjni, a przez kontrolę nad własnym ciałem chcą zamanifestować własną autonomię i niezależność;
6. Zaburzenia w relacjach rodzinnych (nadopiekuńczość, ograniczenie autonomii).
Jeżeli u osób z anoreksją stwierdza się epizody żarłoczności, przeplatanie się okresów głodzenia z objadaniem, to chorobę te nazywamy BULIMIĄ, o której więcej w następnym materiale. Zapraszam.
Opracowanie:
Ewa Kułak
– „Na bakier z jedzeniem” Martha M. Jablow (GWP, 1993)
– „Zaburzenia odżywiania – od profilaktyki do chirurgii” – biuletyn PPP w Zabrzu (październik 2016, nr 25).
