Współcześnie, pod pojęciem mobbing należy rozumieć bezpodstawne, uporczywe i powtarzające się nękanie, prześladowanie psychiczne i zastraszanie jednostki przez osobę lub grupę osób, mające na celu poniżenie, ośmieszenie, izolowanie lub wręcz wyeliminowanie jej. Należy pamiętać, że w naszym społeczeństwie jesteśmy zobowiązani do zachowań solidarnych, ujmowania się za słabszymi, domagania się, aby przestrzegano naszych praw, występowania przeciwko niesprawiedliwości wyrządzanej innym ludziom. Potrzebna jest odwaga i pewność, że nikt nie będzie wyśmiewany lub izolowany z powodu swoich niedoskonałości (np. niezręcznego wysławiania się). Musimy zwrócić uwagę, że jeżeli terror psychiczny ze strony większości członków grupy wobec tej samej osoby (lub wobec dwóch czy trzech osób) jest stosowany stale , wówczas mówimy o występowaniu „mobbingu”, który polega na systematycznym upokarzaniu, wyśmiewaniu i okrutnym traktowaniu ofiary. Obecnie problem przemocy grupowej występuje w szkołach. Niewątpliwie dla uczniów szkoła jest miejscem, gdzie najczęściej mogą stać się ofiarą lub sprawcą mobbingu. Należy tu wyraźnie oddzielić działania i zachowania, niekiedy nawet agresywne spowodowane jakimś konfliktem między uczniami, a także sytuację, kiedy to wszyscy przez pewien czas dokuczają jednej osobie.
- Zjawisko mobbingu pełni w naszym społeczeństwie rolę wentyla, który pozwala wyładować na bezbronnych ofiarach nagromadzoną agresję; przy czym , jak wiemy, wcale nie powoduje to jej wytłumienia. Dręczenie najsłabszych w grupie przynosi chwilową ulgę ludziom przepełnionym agresją, nie grożąc żadnymi konsekwencjami.
- Przyczyną mobbingu jest nie tylko agresja czy lęk, ale również nuda i monotonia, ochota na rozrywkę lub dążenie do wyróżniania się spośród innych.
- Zjawisko mobbingu media zauważają dopiero wtedy, gdy dochodzi do aktu brutalnej przemocy. Jeżeli nie mamy do czynienia z bójką, przepychanką z użyciem noża czy czymś podobnym, temat mobbingu w szkole nie istnieje w środkach masowego przekazu.
- Często rodzice ignorują to co uczniowie do nich mówią, że ktoś ich oczernia poniża czy obraża lub np. na schowanie plecaka mówią że to pewnie był tylko głupi żart. To może doprowadzić do utraty poczucia bezpieczeństwa.
- Walka przeciwko przydzieleniu roli „outsidera” – typowe wzorce zachowań: trudny człowiek, chwalipięta, aranżowanie roli (błaźni klasowi – przyjmując rolę błazna, narażają się na mniejsze szykany), poszukiwanie więzi z określonym partnerem (chęć spoufalenia się z nauczycielem), ucieczka z grupy, niezdary.
- Niełatwym zadaniem nauczyciela jest przeciwdziałanie mobbingowi i udzielanie pomocy jego ofiarom (przynajmniej skierować do psychologa lub pedagoga szkolnego) – jeśli nauczyciel nie podejmuje żadnych działań to zachowania uczniów będą się nasilać. Uczniowie nie widzą w swoim zachowaniu nic złego, skoro nauczyciel nie interweniuje.
- Co mogą zrobić uczniowie – szczera rozmowa z dzieckiem, zapewnić bezpieczeństwo, nie krytykować, nie strofować swojego dziecka, okazać więcej wsparcia i zrozumienia.
- Co mogą zrobić nauczyciele – rozmowa z ofiarą mobbingu, dowartościowanie ucznia – np. wprowadzić odpowiednie środki zaradcze, odpowiednio kierować przebiegiem lekcji (np. powierza się uczniowi zapisywanie wyników na tablicy itp.). – wspólna akcja klasy: współzawodnictwo. Bezpośrednia ingerencja – omówienie mobbingu z klasą np. samodzielnie napisany tekst – zaprojektowanie roboczego arkusza, który wprawdzie względem sytuacji panującej w klasie będzie obcym elementem, ale przybliży omawianą kwestię w sposób obrazowy, ułatwiający identyfikację. Kolejną możliwością jest fikcja literacka można się odwołać do opowiadań, powieści czy filmów. Wcale nie muszą one wprost dotyczyć lobbingu. Wystarczy, że opisują zachowanie dzieci lub młodzieży. Od tej bazy wyjściowej można płynnie przejść do dyskusji na temat „terroru psychicznego”.
- Zachowania będące przejawem mobbingu z reguły nie budzą wątpliwości. Jeżeli jednak sytuacja nie jest całkiem jasna, należy ją wnikliwie przebadać. Cztery typy diagnozowania to: obserwacja, wywiad, ankieta pisemna przygotowana specjalnie w związku z sytuacją zaistniałą w klasie – pytania mogą być zamknięte lub otwarte, wariant drugi ma tę zaletę, że uczniowie mogą obszernie wyłożyć swoje stanowisko, a przy okazji poruszyć także zagadnienia, które umknęły uwadze nauczyciela przy układaniu ankiety. Ankieta musi być anonimowa!
Rodzice i nauczyciele powinni być uświadomieni, czym jest mobbing, wtedy będą potrafili rozmawiać z dziećmi i młodzieżą o ich problemie i jednocześnie mogą odegrać zasadniczą rolę w walce z tym zagrożeniem.
Literatura:
Karl E. Dambach: „Mobbing w szkole: jak zapobiegać przemocy grupowej”. Gdańsk 2003.
