Za proces zapamiętywania informacji, zdarzeń, przeżyć itp. odpowiada pamięć. Dzięki niej mamy możliwość przechowywania i utrwalania przeżywanych treści, uzyskujemy poczucie ciągłości własnego życia, ułatwia ona orientację w powtarzających się sytuacjach, pozwala modyfikować
i ulepszać działanie, daje punkt wyjścia do rozwiązywania praktycznych i teoretycznych zadań
i problemów.
Zapominanie pewnych faktów, wiadomości czy praktycznych sposobów postępowania uniemożliwia rozwiązanie bieżącej sprawy i może bardzo utrudniać życie.
Jak łatwo się domyślić, że pamięć ma ona ogromne znaczenie w procesie efektywnego uczenia się. Istotną rolę odgrywa tu nie tylko zapamiętanie treści, ale potem pamiętanie jej (przechowywanie w pamięci), przypominanie (odtworzenie, reprodukowanie) oraz rozpoznawanie (zidentyfikowanie treści jako już znanych).
W procesie uczenia się również ważną rolę odgrywa zapominanie i prawidłowości nim rządzące.
Co wpływa na lepsze zapamiętywanie ?
1. Jest ono tym lepsze, im bardziej rozumie się treść, wyodrębni się najważniejsze składniki
i sensownie powiąże w całość;
2. Łatwiej zapamiętujemy, gdy treści są zabarwione przeżyciami emocjonalnymi, ma się motywację i zainteresowanie treścią;
3. Zapamiętywanie odbywa się polisensorycznie (wielozmysłowo), tzn. przy połączeniu wrażeń
z różnych zmysłów, np. patrzymy, słuchamy, dotykamy, notujemy, rysujemy, chodzimy, wyobrażamy sobie, podśpiewujemy, tłumaczymy komuś…itp.
4. Zadbanie o odpowiednie warunki zewnętrzne, tj. cisza i spokój, które ułatwiają skupienie uwagi; wyłączenie telefonu, mediów społecznościowych podczas uczenia się;
5. „Ślady pamięciowe” tzw. engramy w korze mózgowej, które zostały utworzone podczas procesu zapamiętywania utrwalają się poprzez powtarzanie wiadomości;
6. Zapominanie najszybciej następuje bezpośrednio po uczeniu się, dopiero od drugiego dnia proces ten spowalnia. Stąd wniosek, że powtórzenie materiału w krótkim odstępie czasu jest niezbędne (najlepiej tego samego dnia wieczorem). W przeciwnym razie nauka czeka nas od początku, bo sporo zapomnimy do kolejnego dnia… Warto też dodać, że szybciej zapominamy, jeśli uczymy się bezpośrednio po sobie podobnych treści, dlatego planując naukę przeplatajmy przedmioty humanistyczne i ścisłe między sobą, np. j. polski, matematyka, historia….Na szybkość zapominania wpływa również tzw. niedouczenie się danego materiału, więc jak zabieramy się za naukę, to dołóżmy staranności, żeby czas ten nie był stracony…
7. Tzw. „krzywa uczenia się” wskazuje, że jeżeli uczymy się treści łatwych dla nas, to proces uczenia następuje szybko, a przy powtórzeniach zostaje na tym samym poziomie. Gdy zaś uczymy się treści dla nas trudnych, to proces uczenia się następuje bardzo powoli, bo jest związany
z większym wysiłkiem (konieczność zrozumienia, analizowania, poszukiwania logicznych związków), ale w dalszej części krzywa ta rośnie, gdyż trudności zostały pokonane. Stąd wniosek, że nie warto się nimi zniechęcać, tylko cierpliwie je pokonywać, aż zapamiętamy to, co trzeba.
8. „Prawo pierwszeństwa i świeżości” – mówi ono o tym, że elementy, które znajdują się w środku trudniej zapamiętać niż te, które są na początku i końcu. Jeśli więc się uczymy, to zorganizujmy sobie tak naukę, że to, co najważniejsze dla nas do zapamiętania umieśćmy na początku i końcu. Warto też zaczynać naukę od najtrudniejszego dla nas materiału, by w miarę narastającego zmęczenia było nam łatwiej.
9. „Samospełniająca się przepowiednia” – jeśli wmówimy sobie, że czegoś nie osiągniemy, to często tak się właśnie dzieje, gdyż podświadomie wkładamy w to mniej wiary, uwagi, energii, wysiłku i umiejętności. Dlatego wytwarzaj w sobie przekonanie, że potrafisz, jesteś w stanie, dasz radę…
Sposoby na polepszenie swojej pamięci:
– gimnastyka mózgu (np. rozwiązywanie krzyżówek lub łamigłówek, czytanie, liczenie w pamięci, zapamiętywanie dowcipów, numerów telefonów itp.)
– rozwijanie kreatywności (poprzez np. prace plastyczne, pisanie, fotografowanie itp.);
– mądre planowanie – lepiej mniej mieć do zrobienia i robić to starannie, niż wiele i robić to „po łebkach”;
– aktywność fizyczna (sport, taniec, spacer, basen, praca w ogrodzie …), która przede wszystkim dotlenia mózg, co poprawia pamięć i koncentrację;
– zdrowy i odpowiednio długi sen umożliwiający regenerację i uporządkowanie informacji przez mózg (co najmniej 7 – 8 h);
– wprowadzanie różnorodności i przyjemności do życia, np. poznawanie nowych rzeczy, miejsc, ludzi, unikanie monotonii, stawianie sobie wyzwań…
– systematyczne nawadnianie organizmu, gdyż odwodnienie wpływa na problemy z pamięcią
– właściwa dieta (m.in. pieczywo pełnoziarniste, kasza, ziemniaki, orzeszki, olej rzepakowy, ryby, zielone warzywa, rośliny strączkowe, kakao itp.);
Opracowanie:
Ewa Kułak
